Kia EV9 MTV Ne Kadar?
Kia EV9 modelinin 2025 yılı MTV (Motorlu Taşıtlar Vergisi) tutarı, seçilen versiyonun elektrik motor gücüne göre değişir. Kia EV9, 149 kW gücünde arkadan itişli (Prestige) ve 283 kW gücünde dört çekişli (GT-Line) iki motor seçeneğiyle sunulmaktadır. Bu farklı güç seçenekleri, MTV dilimlerini etkileyerek ödenecek vergi tutarını belirler. Aşağıdaki tabloda Kia EV9’un yıllık MTV tutarları (1-3 yaş aralığı için) gösterilmiştir:
Yukarıdaki değerler, 2025 yılı için geçerli yıllık MTV tutarlarıdır ve her araç sahibi, bu vergiyi yılda iki eşit taksitte ödeyebilir. Görüldüğü üzere 149 kW’lık EV9’un MTV’si, 283 kW’lık versiyona kıyasla oldukça düşüktür. Bunun nedeni elektrikli araçların MTV’sinin, benzer güçteki içten yanmalı bir aracın vergisinin yalnızca %25’i olacak şekilde hesaplanmasıdır. Yani güçlü çift motorlu EV9, en yüksek MTV dilimine girse de elektrikli olmanın sağladığı avantajla dörtte bir oranında vergi ödemektedir.
Kia EV9 MTV 2025 Yıllık Vergisi Hesaplama
2025 yılında Kia EV9’un MTV hesaplaması, aracın elektrik motor gücüne ve araç değerine göre ilgili vergi diliminin bulunması ve bu dilimdeki tutarın %25’inin alınmasıyla yapılır. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’na göre elektrikli araçlar, denk gelen benzinli motor hacmi diliminin vergisinin dörtte birini öder. Örneğin EV9’un 149 kW gücündeki arkadan itişli modeli, 120–150 kW aralığına girdiği için 2025’te 2001–2500 cm³ motor hacimli bir aracın MTV dilimine denk kabul edilir. Bu dilimde 1-3 yaş bir aracın yıllık vergisi, taşıt değerine bağlı olarak 42.217 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Elektrikli EV9 için bu tutarın %25’i alınır ve yaklaşık 10.554 TL MTV hesaplanır. Benzer şekilde, EV9 283 kW çift motorlu versiyon, en yüksek dilim olan 240 kW üstü kategorisine girer ve 4001 cm³ ve üzeri motor hacmi dilimine karşılık gelir. Bu dilimde 2025 yılı MTV tutarı 230.698 TL’ye kadar ulaşmaktadır. EV9 için bu tutarın dörtte biri yaklaşık 57.671 TL olarak yıllık MTV borcudur.
Hesaplamada aracın yaşı da önemlidir. Yeni bir EV9 (1-3 yaş) en yüksek tarifeden vergilendirilirken, araç yaşlandıkça MTV tutarı kademeli olarak düşer. Ancak EV9 2025 yılında piyasaya yeni çıktığından bütün mevcut araçlar 1-3 yaş dilimindedir. Sonuç olarak Kia EV9 MTV’sini hesaplamak için: ilgili kW gücün karşılık geldiği motor hacmi ve değer dilimindeki MTV tutarını bulup %25’ini almak yeterlidir. Bu yöntem, 2018 sonrası tescil edilen tüm elektrikli araçlar için standarttır.
Kia EV9 MTV Oranları Ne Kadar?
Elektrikli Kia EV9’un MTV oranı, benzer özellikteki benzinli araçlara uygulanan verginin %25’i olacak şekilde belirlenmiştir. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, sadece elektrik motoru ile çalışan araçların, eşdeğer içten yanmalı motor hacmi dilimindeki MTV tutarının dörtte birini ödemesini öngörür. Bu oran, EV9 gibi elektrikli bir SUV’ye önemli bir vergi avantajı sağlamaktadır. Örneğin 149 kW gücündeki EV9, yaklaşık 2000 cc motorlu bir araca denk kabul edilir ve bu dilimin vergisinin %25’ini öder. Benzer şekilde 283 kW gücündeki EV9, 4000 cc üzeri en yüksek hacim dilimine tekabül eder ve o dilimdeki verginin sadece %25’i kadar MTV öder.
Bu oransal indirim sayesinde elektrikli EV9’un MTV maliyeti, aynı segmentteki benzinli bir aracın vergisine kıyasla %75 daha düşük kalmaktadır. Örneğin 2025’te 4001+ cc bir benzinli lüks SUV için MTV tutarı ~230 bin TL iken, EV9’un vergisi ~57 bin TL düzeyindedir. Elektrikli araç MTV oranları motor gücüne göre kademelendiğinden, MTV dilimleri şu şekilde özetlenebilir: 70 kW altı, 70–85 kW, 85–105 kW, 105–120 kW, 120–150 kW, 150–180 kW, 180–210 kW, 210–240 kW ve 240 kW üstü. Kia EV9’un versiyonları bu dilimlerden 120–150 kW ve 240 kW üstü kategorilerine girmektedir. Her bir dilimde, MTV tutarı aracın yaşına ve kasko değerine göre belirlendiğinden ödenecek miktar değişebilse de, elektrikli EV9 için oran sabit olarak %25 uygulandığı için benzinli eşdeğerlerine göre çok daha düşük vergi yükü oluşur.
Kia EV9 2024 MTV Fiyatları Ne Kadardı?
2024 yılında Kia EV9 için MTV tutarları, 2025’e göre daha düşüktü. Her yıl MTV tutarları, yeniden değerleme oranı kapsamında artırıldığından 2025 yılı başında yaklaşık %43,93’lük bir artış gerçekleşmiştir. Bu yüzden 2024’teki MTV ücretleri 2025 değerlerinin yaklaşık %70’ine denk geliyordu. Kia EV9 2024 yılında resmi olarak satışa sunulmaya başladığında, vergilendirmesi elektrikli araçlar için belirlenmiş tarifeden yapıldı. Aşağıda 2024 ve 2025 MTV tutarlarının karşılaştırması verilmektedir:
Yukarıdaki 2024 değerleri yaklaşık olup, 2025 için açıklanan yeni tarifeye göre geriye dönük hesaplanmıştır. Görüldüğü üzere, 2024 MTV fiyatları, 2025 yılına kıyasla her iki versiyon için de belirgin ölçüde daha düşüktü. Örneğin 2024’te 149 kW’lık EV9’un yıllık MTV’si yaklaşık 7,3 bin TL iken 2025’te 10,5 bin TL’ye yükselmiştir. Bu fark, hükümetin ilan ettiği yeniden değerleme zammından kaynaklanmaktadır. Cumhurbaşkanının vergi artış ve indirim yetkisi dahilinde ekstra bir indirim uygulanmadığı için 2025’te tarifeler tam artış oranında güncellenmiştir. Sonuç olarak, Kia EV9’un 2024 MTV tutarları 2025’e göre daha düşüktü ve bir önceki yıla ait bu avantaj, yeni yılda vergi artışı ile sona ermiştir.
Kia EV9 2025 6 Aylık MTV Vergisi
Türkiye’de Motorlu Taşıtlar Vergisi, yıllık tutar üzerinden hesaplanmakla birlikte yılda iki eşit taksit halinde ödenir. Dolayısıyla Kia EV9 sahipleri de MTV’nin yarısını Ocak ayında, kalan yarısını ise Temmuz ayında ödeyerek vergiyi iki parçada tamamlayabilirler. 2025 yılı için 6 aylık MTV tutarları EV9’un modeline göre şöyledir:
- EV9 Prestige (149 kW) – Yıllık MTV 10.554 TL olduğu için her 6 aylık taksit tutarı yaklaşık 5.277 TL’dir. Ocak 2025 ve Temmuz 2025 dönemlerinde bu miktar ödenerek toplam yıllık vergi tamamlanır.
- EV9 GT-Line (283 kW) – Yıllık MTV 57.671 TL olduğundan, 6 aylık vergi tutarı yaklaşık 28.835 TL olarak gerçekleşir. Vergi dairesi, küsuratları genellikle ilk taksite yuvarlayarak ilk döneme 28.836 TL, ikinci döneme 28.835 TL tahakkuk ettirebilir.
MTV ödemeleri her yıl 31 Ocak ve 31 Temmuz son ödeme tarihleri olacak şekilde planlanmıştır. Kia EV9 sahipleri, Ocak ve Temmuz aylarında belirtilen tutarlarda MTV’lerini ödeyerek yasal yükümlülüklerini yerine getirirler. 6 aylık vergiler zamanında ödenmezse, gecikilen her ay için devlet tarafından belirlenen oranlarda gecikme faizi uygulanacağını unutmamak gerekir.
Kia EV9 MTV Taksit Ödeme Var mı?
Evet, Kia EV9’un MTV’si taksitli olarak ödenebilir. MTV, Türkiye’de tüm taşıtlar için yılda iki eşit taksit halinde tahsil edilen bir vergidir. İlk taksit her yıl Ocak ayı içinde, ikinci taksit ise Temmuz ayı içinde ödenir (son ödeme günleri sırasıyla 31 Ocak ve 31 Temmuz’dur). Bu taksitlendirme, yasa gereği otomatik olarak uygulandığından araç sahibinin ayrıca bir başvuru yapmasına gerek yoktur.
Belirlenen takvim dahilinde, örneğin 2025 yılı için EV9 sahipleri Ocak ayında MTV’nin ilk yarısını, Temmuz ayında ise ikinci yarısını ödeyerek vergiyi tamamlayabilirler. Her bir taksit tutarı, yıllık MTV tutarının yarısına karşılık gelir. Kia EV9 Prestige için 2025’te bir taksit yaklaşık 5.277 TL, EV9 GT-Line için bir taksit yaklaşık 28.835 TL olmaktadır (yıllık verginin yarısı).
MTV’nin iki taksitten fazla dilimlenmesi ise mevzuatta öngörülmemiştir. Ancak, bazı bankalar kendi kampanyaları kapsamında kredi kartıyla yapılan MTV ödemelerine taksit imkânı sunabilmektedir. Bu, bankaların sunduğu bir finansman kolaylığı olup verginin resmi ödeme planını değiştirmez. Sonuç olarak MTV taksit imkânı, kanunen yılda iki ödeme şeklinde vardır ve Kia EV9 da dahil tüm araçlar bu şekilde ödeme yaparlar.
Kia EV9 MTV Aylık Hesaplama
MTV, aylık olarak ödenmese de yıllık tutarın aylık ortalamasını hesaplamak mümkündür. Kia EV9 için 2025 yılında ödenecek yıllık MTV tutarı bilindiğine göre, bunu 12 aya bölerek aylık karşılığını bulabiliriz. 149 kW motor gücüne sahip EV9 Prestige modelinin 2025 yıllık MTV’si 10.554 TL olduğundan, aylık bazda yaklaşık 880 TL vergi yüküne denk gelir. Daha yüksek motor gücüne sahip EV9 GT-Line modelinde ise yıllık MTV 57.671 TL olduğu için, bu tutarın aylık ortalaması yaklaşık 4.806 TL olarak hesaplanabilir.
Elbette bu tutarlar, sadece mali yükün aylık basit bir bölümü olarak bilgilendirme amaçlıdır; MTV’nin fiili ödemesi aylık değil, Ocak ve Temmuz’da iki taksit şeklinde yapılır. Aylık hesaplama, araç sahiplerinin vergiyi bütçelerine yansıtabilmeleri için bir fikir vermektedir. Örneğin Kia EV9 GT-Line kullanıcısı, her ay ~4.800 TL’yi MTV için ayırarak Temmuz ve Ocak ödemelerini daha rahat karşılayabilir. Vergi, vadesinde ödenmez ve sonraki aylara sarkarsa, aylık gecikme faizi uygulanacağını da unutmamak gerekir.
Kia EV9 2024 MTV Fiyatları ile 2025 Fiyatları Aynı mı?
Hayır, aynı değil. 2024 yılı MTV tutarları ile 2025 tutarları aynı değildir; 2025 yılında MTV’ye belirgin bir artış (zam) uygulanmıştır. Türkiye’de MTV tutarları her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellendiği için taşıt vergileri yıllık bazda değişir. 2025 başında yapılan güncelleme ile MTV tarifeleri %43,93 oranında yükseltilmiştir. Bu nedenle Kia EV9’un 2025’te ödeyeceği MTV, 2024’e göre yaklaşık %44 daha fazladır.
Örnek vermek gerekirse, 2024 yılında 149 kW’lık Kia EV9 Prestige için yıllık MTV yaklaşık 7.330 TL seviyesindeydi. 2025 yılında ise aynı araç için vergi 10.554 TL olarak tahakkuk etmektedir. Benzer şekilde 283 kW’lık EV9 GT-Line modelinin MTV’si 2024’te ~40 bin TL iken 2025’te ~57,7 bin TL’ye çıkmıştır. Aradaki fark, ekonomik koşullara bağlı olarak vergi tarifelerine yapılan zamdan kaynaklanır.
Şu da belirtilmelidir ki, 2024 ve 2025 MTV tutarları arasındaki farklılık yalnızca yeniden değerleme oranından kaynaklanan bir artıştır. Kanuni olarak Cumhurbaşkanı’na MTV tutarlarında %50’ye kadar indirim veya %50’ye kadar artış yapma yetkisi tanınmıştır. 2024’ten 2025’e geçerken bu yetki ekstra bir indirim yönünde kullanılmamış, tam oranda artış yürürlüğe konmuştur. Sonuç olarak 2025 MTV fiyatları, 2024’e göre daha yüksektir ve iki yılın tutarları aynı değildir.
Kia EV9 MTV İndirimi Var mı?
Kia EV9 özelinde ekstra bir MTV indirimi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, elektrikli araç kategorisinde olduğu için EV9 zaten önemli bir oranda vergisel avantaja sahiptir. Yasa gereği elektrikli araçlar, benzer boyut ve yaş grubundaki benzinli araç MTV’sinin %25’ini öder. Bu dörtte birlik oran, içten yanmalı bir araca kıyasla %75’lik fiili bir indirim anlamına gelmektedir. Kia EV9 da bu kapsamda, muadili SUV sınıfı bir benzinli araca göre çok daha düşük MTV öder (örn. ~57 bin TL yerine ~230 bin TL’nin %25’i). Ancak bu, elektrikli tüm araçlara tanınan genel bir ayrıcalıktır; EV9 modeline özgü ek bir indirim mekanizması yoktur.
MTV’de bunun dışında sadece kanunen tanınan belirli muafiyet ve istisnalar söz konusudur. Örneğin engelli vatandaşların 90% ve üzeri engel oranına sahip olması halinde adlarına kayıtlı taşıtlardan MTV alınmamaktadır. Benzer şekilde resmi kurumlara ait araçlar da vergiden muaf tutulabilir. Bu tür muafiyetler, Kia EV9 da dahil olmak üzere şartları sağlayan tüm araçlar için geçerli olup özel bir kampanya veya indirim değildir. Sonuç olarak, EV9 MTV indirimi denebilecek tek avantaj, elektrikli oluşundan kaynaklanan yasal vergi indirimi (%75) olup bunun haricinde bir indirim yoktur.
Kia EV9 MTV Zorunlu mu?
Evet. MTV, trafiğe kayıtlı tüm motorlu taşıtlar için kanunen zorunlu bir vergidir. Kia EV9 da Türkiye’de trafiğe tescil edildiği andan itibaren MTV mükellefiyetine tabidir. Bu yükümlülük, aracın trafik sicil kaydı devam ettiği sürece her yıl Ocak ve Temmuz aylarında tahakkuk eden vergilerin ödenmesini kapsar. MTV’nin ödenmemesi durumunda, diğer araç sahiplerinde olduğu gibi EV9 sahipleri için de bazı yaptırımlar söz konusudur. Öncelikle ödenmeyen her ay için belirlenen oranda gecikme faizi işler ve borcun birikmesi halinde vergi dairesi tarafından e-haciz dahil yasal tahsil yolları devreye alınabilir.
Bunun yanı sıra, MTV borcu bulunan araçlar muayeneden geçemez. Araç muayenesi esnasında trafik vergisi borcu kontrol edilmekte ve MTV borcu veya zorunlu trafik sigortası eksik ise araç muayeneye kabul edilmemektedir. Bu nedenle MTV ödemesini aksatmamak, hem yasal cezai işlemlerden kaçınmak hem de aracın periyodik muayenesini yaptırabilmek için şarttır. Kısacası MTV ödemesi Kia EV9 için de zorunludur ve ihmal edilmesi halinde faiz, ceza ve kullanım kısıtlamaları gibi sonuçlara yol açabilir.
Kia EV9 MTV Zam Geldi mi?
2025 yılı itibarıyla Kia EV9’un MTV tutarına genel bir zam gelmiştir. Ocak 2025’ten itibaren geçerli olmak üzere tüm motorlu taşıtlar vergisi tarifeleri, bir önceki yıla göre %43,93 oranında artırıldı. Bu artış, 2024 yılında uygulanan MTV tutarlarının 2025’te yeniden değerleme oranı çerçevesinde güncellenmesi anlamına gelir. Sonuç olarak EV9’un 2025 MTV’si, 2024’e kıyasla hatırı sayılır derecede yüksektir (bkz. önceki bölümler). Örneğin 2024’te ~7.330 TL olan yıllık MTV (149 kW EV9 için), 2025’te 10.554 TL’ye çıkmıştır. Bu, vergi tarifesine gelen zammın bir sonucudur.
Bunun dışında 2023 yılında ülkemizde meydana gelen deprem felaketi sonrasında tüm taşıtlar için bir defaya mahsus ek MTV öngörülmüştü. İlgili kanun kapsamında 2023’teki MTV tutarlarına ilave olarak aynı miktarda ikinci bir MTV tahakkuk ettirildi (belirli afet bölgesi istisnaları hariç). Kia EV9, 2023 yılında henüz yeni bir model olarak sınırlı sayıda tescilli olsa da, kayıtlı olduğu takdirde bu ek vergi uygulamasına tabii olmuştur. 2024 yılına girerken ise söz konusu ek MTV uygulaması tek seferlik olduğundan kaldırılmış ve rutin vergi artışına dönülmüştür.
MTV tutarlarında kanunen Cumhurbaşkanı’na verilen indirim veya artış yetkisi bulunmaktadır (MTV’de indirim için %80’e kadar, artış için %50’ye kadar). 2025 yılında bu yetki ekstra bir zam yönünde kullanılmamış, yalnızca yeniden değerleme oranındaki artış uygulanmıştır. Dolayısıyla Kia EV9 MTV’sine 2025’te yansıyan zam, genel ekonomik güncellemenin bir parçasıdır ve özel bir zam kararından ziyade bütün araçları etkileyen düzenli artıştır.
Kia EV9 MTV Borç Sorgulama
Kia EV9’un MTV borcu, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sistemi üzerinden sorgulanabilir. Tıpkı diğer araçlarda olduğu gibi EV9’un plaka bilgileri ile vergi durumu sorgulaması yapmak için birkaç yöntem vardır. En yaygın yöntem, GİB’in resmi internet sitesindeki MTV sorgulama ekranını kullanmaktır. GİB Dijital Vergi Dairesi’ne araç plakasını, T.C. kimlik numarasını (veya vergi kimlik numarasını) ve istenen diğer bilgileri girerek MTV borç sorgulama işlemi kolayca gerçekleştirilebilir. Bu sorgulama sonucunda Kia EV9’un o anki MTV borcu (eğer ödenmemiş taksit veya geçmiş yıl borcu varsa) ekranda görüntülenecektir.
Alternatif olarak e-Devlet kapısı üzerinden de MTV borcu sorgulama hizmeti sunulmaktadır. E-Devlet sistemine giriş yapıldıktan sonra, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “Motorlu Taşıtlar Vergisi Sorgulama ve Kredi Kartı ile Ödeme” hizmeti seçilerek EV9’un plaka ve diğer bilgilerle borç durumu öğrenilebilir. Her iki yöntem de resmi olup anlık ve güncel borç bilgisi verir. Ayrıca bankaların internet şubeleri de plakaya göre MTV borç sorgulama ekranları sunabilmektedir. Kia EV9 MTV borç sorgulaması, kısaca GİB üzerinden veya e-Devlet aracılığıyla, plaka ve kimlik bilgileri girilerek yapılır ve borç varsa ödenmemiş tutarlar kalem kalem görülebilir.
Kia EV9 MTV Borç Ödeme Nereden Yapabilirim?
Kia EV9’un MTV borcunu ödemek için araç sahiplerinin kullanabileceği birden fazla kanal bulunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Dijital Vergi Dairesi web sitesi, MTV borcunu kredi kartıyla çevrimiçi ödemeye imkan tanır. GİB’in internet sitesine (gib.gov.tr) girilip MTV ödeme sayfasına plaka ve gerekli bilgiler girildikten sonra kredi kartı bilgileriyle güvenli ödeme yapılabilir. Benzer şekilde GİB Mobil uygulaması üzerinden de ödeme gerçekleştirmek mümkündür.
Bankalar da MTV ödeme işlemleri için yaygın olarak kullanılan kurumlardır. Birçok bankanın internet bankacılığı veya mobil bankacılık uygulamalarında “Vergi Ödemeleri > MTV Ödeme” seçenekleri bulunur. Buradan plaka ile borç sorgulanıp doğrudan ödeme yapılabilir. Anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla taksitli ödeme imkanı da sağlanabilmektedir. Vergi daireleri, MTV tahsilatını nakit veya banka kartıyla doğrudan vezneden kabul eder. Ayrıca tüm PTT şubeleri ile vergi tahsiline yetkili banka şubelerinde de MTV borcu ödenebilir. E-Devlet üzerinden yapılan yönlendirmeler de kullanıcıyı GİB’in ödeme sayfasına götürerek online ödeme olanağı sunar. Ödeme nereden yapılırsa yapılsın, makbuz alınması ve ödemenin GİB sistemine işlendiğinin kontrolü önemlidir. Özetle, Kia EV9 MTV borcu; internet üzerinden GİB veya banka kanallarıyla, ya da doğrudan vergi dairesi ile PTT/banka şubeleri aracılığıyla ödenebilir.
Kia EV9 Modelleri
Kia EV9, markanın tamamen elektrikli üst segment SUV modelidir. 2025 itibarıyla Türkiye’de iki ana versiyon ile satışa sunulmaktadır. Bu versiyonlar, Prestige ve GT-Line donanım paketleri olup motor gücü, çekiş sistemi ve bazı özellikler bakımından farklılaşır. Her iki model de aynı 99,8 kWh batarya paketini kullanır ancak motor konfigürasyonları değişiktir.
- Kia EV9 Prestige: Arkadan itişli tek elektrik motoruna sahip olan bu versiyon 149 kW (203 PS) güç ve 350 Nm tork üretmektedir. Büyük batarya sayesinde WLTP ölçümüne göre ~583 km menzil sunar. Prestige, 7 koltuklu oturma düzeniyle gelir ve 19 inç jantlar, adaptif LED ön farlar gibi donanımlara sahiptir. 2025 yılında Türkiye’de anahtar teslim fiyatı ~4.39 milyon TL seviyesindedir. 149 kW güç ile EV9 Prestige, MTV hesaplamasında orta kademe bir dilime girmekte ve yıllık ~10.554 TL MTV ödemektedir.
- Kia EV9 GT-Line: Bu versiyon, çift motorlu 4x4 çekiş sistemine sahiptir ve toplam 283 kW (384 PS) güç ile 700 Nm tork üretir. Yüksek güç nedeniyle menzili biraz daha düşüktür; WLTP’ye göre ~505 km kadardır. GT-Line, 6 veya 7 koltuklu iç mekan seçenekleriyle sunulur. Donanım olarak 21 inç jantlar, adaptif kübik LED ön farlar, opsiyonel dijital yan aynalar gibi üst düzey özellikler barındırır. 2025’te Türkiye satış fiyatı ~5.4 milyon TL seviyesindedir. Yüksek motor gücüyle EV9 GT-Line, en üst MTV dilimine denk gelmesine rağmen sadece %25’lik oranda vergiye tabidir; yıllık 57.671 TL MTV öder.
Her iki modelde de geniş iç hacim, ileri seviye sürüş destek sistemleri ve hızlı şarj özellikleri (210 kW DC ile ~24 dakikada %10-80 dolum) bulunmaktadır. Kia EV9 modelleri, elektrikli SUV segmentinde gerek sunduğu teknoloji gerek vergi avantajlarıyla dikkat çeken, farklı kullanıcı ihtiyaçlarına hitap eden seçeneklerdir.
